Schuin dak van binnenuit isoleren met PIR, hoe doe ik dat?

De keuze van het isolatiemateriaal dat je wilt gebruiken, is afhankelijk van je wensen. Zowel PIR, glaswol als steenwol zijn geschikte isolatiematerialen voor het van binnenuit isoleren van een schuin dak. Ga je je schuine dak isoleren omdat je de warmte beter in huis wilt houden, en heb je niet veel ruimte voor isolatie in het dak, dan adviseren we om voor PIR te kiezen. PIR heeft namelijk de hoogste isolatiewaarde. Zijn er andere redenen voor schuin dak isolatie, zoals geluidsisolatie, of heb je voldoende ruimte in het dak voor een dikker isolatiemateriaal, dan kunnen steenwol en glaswol een betere optie voor je zijn. Deze isolatiematerialen isoleren minder goed tegen warmtestroming, maar isoleren beter tegen geluid dan PIR.

In dit stappenplan gaan we uit van PIR als isolatiemateriaal. Kies je voor een ander isolatiemateriaal zoals glaswol of steenwol, dan kun je hier verder lezen: 

• Schuin dak van binnenuit isoleren met glaswol of steenwol, hoe doe ik dat?

Wil je meer weten over isolatiewaarde (λ, RD of RC waarde), lees de extra uitleg dan onderaan dit artikel.

Als je besloten hebt om met PIR-isolatie te werken, dan kunnen we de dikte van het materiaal bepalen.

• Dikte gelijk aan gordingen: het is het eenvoudigste om even dik als de gordingen (horizontale balken) te isoleren (zie situatie A). De PIR-platen worden dan tussen de gordingen bevestigd, waarna er na het isoleren uitvullatten op de gordingen worden bevestigd. Het dak kun je daarna afwerken met gipsplaten. Om de juiste dikte te bestellen, meet je de breedte van de gordingen. Wil je elektrabuizen tegen het dakbeschot plaatsen, doe de breedte dan minus 20mm om hiervoor voldoende ruimte over te houden.

Situatie A

• Gordingen op dikken: het kan voorkomen dat de gordingen niet breed genoeg zijn om de gewenste RD-waarde met PIR-platen te halen. In dat geval kun je ervoor kiezen de gordingen op te dikken met latten of balken (zie situatie B). Voor subsidie heb je een RD-waarde van minimaal 3.50 nodig. Zie ons artikel over subsidie op isolatie voor de actuele eisen.

Situatie B

• Gordingen zichtbaar laten: als je de gordingen deels zichtbaar wilt laten, is het ook mogelijk voor een dunnere isolatielaag te kiezen. De uitvullatten en gipsplaat dakafwerking kunnen dan tussen de gordingen worden geplaatst (zie situatie C).

Situatie C

Als er sprake is van een dakraam of meerdere dakramen, dan is het handig om hiervoor een houten frame te maken. Dit kun je bijvoorbeeld doen van 18mm multiplex. Ook als er sprake is van een dakkapel kan het handig zijn om een frame te maken. Als de dakkapel een plat dak heeft, mag dit dak alleen van binnenuit worden nageïsoleerd met een dampopen isolatiemateriaal (bijvoorbeeld minerale wol) in combinatie met een klimaatfolie.

Bij het plaatsen van de bestelling kun je ervoor kiezen om het isolatiemateriaal te laten bezorgen of het zelf op te komen halen bij onze afhaallocatie. Wanneer je het materiaal opgehaald of geleverd krijgt, voorkom dan zoveel mogelijk dat het isolatiemateriaal nat wordt. Vochtopname door het isolatiemateriaal heeft een negatieve invloed op de kwaliteit ervan. Als je het materiaal buiten moet opslaan, dek het dan af met bijvoorbeeld een dekzeil, en plaats het niet direct op de grond (maar bijvoorbeeld op een pallet of balkjes).

• PIR-platen op maat zagen: meet de afstand tussen de gordingen en zaag de PIR-isolatieplaten op maat. Zaag PIR altijd iets kleiner (10 mm), zodat je de naden tussen de PIR en de gordingen, wanden, vloeren en nok later kunt opvullen met PUR-schuim. Bij schuine kanten (zoldervloer en nok) meet je de hellingshoek (met bijvoorbeeld een zwaaihaak) en zaag je de PIR-platen overeenkomstig.
• Uitvullatten bevestigen: houdt de PIR-platen tijdelijk op hun plek door uitvullatten op de gordingen te bevestigen, totdat je de naden hebt afgeschuimd.
• PIR-platen bevestigen: plaats het op maat gemaakte isolatiemateriaal tussen de gordingen tegen het dakbeschot. Zorg ervoor dat de stroken isolatie naadloos op elkaar aansluiten. Je kunt hiervoor het beste kiezen voor PIR-platen met rechte kanten (RK), want dat is gemakkelijker te bevestigen. Als je ervoor hebt gekozen om een dubbele laag van dunnere PIR-platen toe te passen, plaats deze dan bij voorkeur verspringend.
• PIR-platen vast schroeven: schroef de platen vast met ongeveer vijf schroeven per m2.

• Uitvullatten bevestigen: tot slot kun je de uitvullatten (22 x 50 mm), ook wel panlatten genoemd, op de gordingen (horizontale balken) bevestigen. Hanteer hierbij een hart-op-hart afstand van circa 30 (en maximaal 40) centimeter. Gebruik voor de bevestiging schroeven met een lengte van 2 tot 2,5 keer de dikte van de lat. Dus voor uitvullatten gebruik je schroeven met een lengte van 50 mm (bijvoorbeeld 4,0 x 50). Boor de uitvullatten voor met de diameter van de schroef (4 mm bij 4,0 x 50).
• Dakafwerking bevestigen: op de uitvullatten kun je vervolgens de dakafwerking (gipsplaten) bevestigen met gipsplaatschroeven. Hoe je gipsplaten het beste verwerkt, lees je in ons stappenplan 'Gipsplaten bevestigen en afwerken, hoe doe ik dat?' 

Bij het uitleggen van het fenomeen damptransport, is het volgende natuurkundige principe van belang: Lucht bevat altijd een zekere hoeveelheid waterdamp. Hoeveel waterdamp de lucht kan bevatten, hangt af van de temperatuur: warme lucht kan meer waterdamp bevatten dan koude lucht.

Dat laatste zien we terug in de zogenaamde relatieve luchtvochtigheid: binnenshuis hebben we bij een temperatuur van 18 – 21 °C meestal een relatieve luchtvochtigheid van tussen de 40 en 60%, de lucht is dan voor 40-60% verzadigd met waterdamp.

Als we die lucht zouden afkoelen, dan wordt de hoeveelheid waterdamp die de lucht kan bevatten kleiner: de relatieve luchtvochtigheid neemt toe. Als we de lucht ver genoeg afkoelen, dan komen we op een punt dat de relatieve luchtvochtigheid 100% is; de lucht bevat de maximale hoeveelheid waterdamp, en waterdamp zal gaan condenseren (er ontstaan druppels) bij verdere afkoeling.

De temperatuur waarbij dat gebeurt is de zogenaamde dauwpunttemperatuur, en ligt onder normale omstandigheden binnenshuis rond de 9,5 °C.  Dat zien we ook als we bijvoorbeeld een fles water uit de koelkast pakken en op het aanrecht zetten; de temperatuur van de fles is lager dan de dauwpunttemperatuur, en er ontstaan druppels (condensatie van waterdamp uit de lucht) op de fles.

In de winter is de zogenaamde dampdruk binnenshuis groter dan buiten (daar is het immers koud), en wil vochtige lucht zich verplaatsen van binnen naar buiten. Dat gaat via diffusie (dwars door materialen heen) en door convectie (door luchtlekken, zoals naden en kieren). Op een zeker punt komt die vochtige lucht een koud oppervlak tegen, zoals het koude dakbeschot van een nageïsoleerd dak. Het vocht uit de lucht gaat dan condenseren, waardoor het dakbeschot nat zou worden. Als dat lang aanhoudt kan dat leiden tot schimmels of zelfs houtrot, wat natuurlijk niet wenselijk is.

Daarom is het van belang om te voorkomen dat vocht zich door de constructie van binnen naar buiten kan verplaatsen. Dat doen we een laag materiaal met een hoge dampdiffusieweerstand (μ) aan de binnenzijde van de constructie toe te passen, zoals aluminium of polyethyleen, en door de constructie luchtdicht af te werken.

In sommige situaties, zoals bij een plat dak, zit er juist een dampdicht materiaal aan de buitenzijde van de constructie (bitumen of EPDM). In dat geval mag er juist geen dampremmend isolatiemateriaal of dampremmende folie aan de binnenzijde van de constructie worden toegepast: vocht of vochtige lucht die bijvoorbeeld via een kier tussen deze lagen zou komen, zou er dan niet meer uit kunnen. Bij isolatie van een plat dak aan de binnenzijde is voorzichtigheid daarom geboden. Kies in dat geval voor een dampopen isolatiemateriaal (zoals glas- of steenwol) in combinatie met een klimaatfolie, en let er ook op dat de dakafwerking (incl. eventuele verflagen) dampopen is.